Toekomstige mogelijkheden voor andere spierziekten
)Een onzichtbare bodyguard die dag en nacht klaarstaat om je te beschermen tegen schadelijke indringers; zo werkt je immuunsysteem. Maar stel je voor dat je immuunsysteem de weg kwijtraakt en per ongeluk je eigen lichaam aanvalt. Dat gebeurt bij sommige spierziekten. Daniëlle Krijgsman, onderzoeker in het UMC Utrecht, werkt aan een manier om dit te stoppen.
Een slim, maar soms misleidend systeem
Je immuunsysteem is een indrukwekkend verdedigingsmechanisme. Zonder dat je het merkt, beschermt het je constant tegen virussen, bacteriën en andere ziekteverwekkers. Of je nu in de trein zit, boodschappen doet of je handen vergeet te wassen – je immuunsysteem herkent en bestrijdt ongewenste indringers voordat ze schade kunnen aanrichten.
Toch kan ditzelfde systeem soms de fout in gaan. Wanneer het immuunsysteem niet goed in staat is om vriend van vijand te onderscheiden, kan het onterecht je eigen lichaam aanvallen. Bij sommige spierziekten speelt dit een grote rol. Daniëlle Krijgsman onderzoekt hoe dit precies gebeurt en hoe het immuunsysteem kan worden afgeremd om verdere schade te voorkomen.
Het immuunsysteem is een krachtig en complex systeem. Begrijpen hoe het misgaat bij sommige spierziekten, brengt ons dichter bij innovatieve behandelingen die patiënten een betere kwaliteit van leven kunnen bieden.
De rol van het complementsysteem
Een specifiek onderdeel van het immuunsysteem waar Daniëlle zich op richt, is het complementsysteem. “Dit kan je zien als een alarmsysteem in je lichaam,” legt ze uit. “Zodra een ziekteverwekker wordt gesignaleerd, activeert het een reeks eiwitten in het bloed. Deze eiwitten werken samen om indringers te herkennen, zodat je immuuncellen ze gemakkelijker op kunnen ruimen.”
Bij sommige spierziekten raakt dit systeem echter ontregeld. Wat begint als een nuttige afweerreactie, kan omslaan in een ongecontroleerde aanval op zenuwen – specifiek op bewegingszenuwcellen (motorneuronen).
Het domino-effect
Dit proces kun je vergelijken met een rij dominostenen: een klein duwtje kan een hele kettingreactie in gang zetten. Wanneer het complementsysteem op deze manier ontspoort, leidt dat tot een heftige immuunreactie. Zenuwcellen raken aangetast, waardoor ze niet meer kunnen functioneren en stoppen met spieren aansturen.
Wat we in het lab zien
In het lab zien we dit proces in actie. “Wat je hier ziet, legt Daniëlle uit, zijn zenuwcellen die we in het lab hebben gekweekt – de groene kleur maakt ze goed zichtbaar. We voegen bloed toe van zowel gezonde mensen als mensen met een auto-immuun spierziekte om te zien of het complementsysteem geactiveerd wordt. Aan de linkerkant zie je gezonde zenuwcellen die groen blijven – er is geen immuunreactie. Maar rechts zie je wat er gebeurt bij een patiënt met een auto-immuun spierziekte: de zenuwen kleuren rood. Dit betekent dat het complementsysteem is geactiveerd en schade aanricht, iets wat we juist willen voorkomen.”
Imuuntherapie: het stoppen van de kettingreactie
“Wat we dus proberen te onderzoeken,” zegt Danielle, “is de precieze rol van het complementsysteem bij het ontwikkelen van bepaalde spierziekten en of we dit systeem kunnen remmen in patiënten.” Met de ontwikkeling van immuuntherapie hoopt Daniëlle dat deze onwenselijke kettingreactie gestopt kan worden – voordat de ‘dominostenen’ omvallen. Zo kan schade aan de zenuwen worden voorkomen, waardoor ze de spieren goed kunnen blijven aansturen.
“Als we het ‘dominosteentje’ aan het begin weghalen, kunnen we de hele kettingreactie stoppen”, legt Daniëlle uit. In het lab heeft haar onderzoeksteam, met behulp van de gekweekte zenuwen, al aangetoond dat ze het complement systeem kunnen remmen bij de spierziekte MMN. Op dit moment wordt deze immuuntherapie in klinische studies getest in MMN-patiënten, en de eerste resultaten zijn veelbelovend.
“Het is mooi om te zien dat wij echt iets voor patiënten kunnen betekenen.”
)