Dr. Ewout Groen
Ewout Groen is neurobioloog in het UMC Utrecht. Hier doet hij onderzoek naar de genetische en moleculaire basis van de spierziekte SMA.
Met de komst van nieuwe medicijnen voor SMA is het nu erg belangrijk om na te gaan of mensen verschillend op deze medicijnen reageren en waarom dit zo is. Zo kan per persoon de beste behandeling gekozen worden. Dat is het doel van dit onderzoek.
Sparen voor het onderzoek
In overleg met onderzoekers en patiënten hebben we het onderzoek ‘Op weg naar therapie op maat voor SMA’ gekozen als meest urgente onderzoek naar SMA dat we willen financieren. Met de campagne ‘SMA de wereld uit!’ sparen we voor dit belangrijke onderzoek. We zijn op de goede weg, voor het eerste jaar hebben we genoeg geld opgehaald en de onderzoekers kunnen binnenkort van start. Maar we zijn er nog niet. Laten we er samen voor zorgen dat de onderzoekers ook de jaren erna door kunnen! Daarbij helpen alle beetjes! Of het nu een losse gift is of de opbrengst van een sponsorloop, braderie, benefietconcert of een veiling, alles telt mee. Alle giften die voor ‘SMA de wereld uit!’ bij ons binnenkomen, worden door ons geoormerkt en besteden wij aan onderzoek naar SMA.
Achtergrond van het onderzoek
Het onderzoek naar SMA bevindt zich in een cruciale fase. Medicijnen die aangrijpen op de oorzaak van deze spierziekte – het tekort aan SMN-eiwit – komen voor steeds meer mensen beschikbaar. Ondanks dat de meeste mensen met SMA baat hebben bij deze behandelingen, is de grote variatie in de mate van vooruitgang bij verschillende patiënten opvallend. Helaas is het op dit moment niet mogelijk om vooraf te voorspellen welke van deze medicijnen het meeste effect zal hebben. Daarnaast is het vaak niet mogelijk het beloop van de ziekte precies te voorspellen. Dit komt door onvoldoende kennis over de genetische en moleculaire veranderingen die SMA veroorzaken.
Doel van het onderzoek
Het uiteindelijke doel van dit onderzoek is om per individu te kunnen voorspellen welk medicijn het meeste effect zal hebben. Om dit te bereiken, zullen de onderzoekers met een nieuwe, geavanceerde techniek het DNA rondom de SMN-genen in kaart brengen. Zo hopen ze specifieke variaties te identificeren die de variabiliteit in therapierespons en ziekte-ernst kunnen verklaren. Daarnaast willen de onderzoekers in cellijnen van dezelfde patiënten de koppeling maken tussen genetische variatie, de werking van de cellen en het effect van medicatie hierop. Hiermee ontstaat een totaalbeeld van de verschillen tussen patiënten, waarmee het mogelijk wordt om op fundamenteel niveau te begrijpen waar verschillen in ziektebeloop, ziekte-ernst en therapierespons door ontstaan.
Tussentijdse resultaten
De onderzoekers zijn inmiddels een jaar bezig. In dat jaar hebben ze de techniek om de SMN-genen in kaart te brengen, getest en verder geoptimaliseerd. Het DNA van 10 SMA-patiënten is zo in kaart gebracht. Het protocol is nu klaar om grotere hoeveelheden DNA-samples te onderzoeken.
Verder hebben de onderzoekers huidcellen (fibroblasten) van patiënten in kweek gebracht. Met deze cellen kan de ziekte op moleculair niveau worden onderzocht. De onderzoekers hebben tot nu toe 19 verschillende cellijnen onderzocht om de variatie in SMN-hoeveelheid te bepalen. Ook kunnen de huidcellen mogelijk als model dienen om het effect van therapieën op te testen. Zo behandelden de onderzoekers de cellen met nusinersen (Spinraza) en ridiplam (Evrysdi), in variërende concentraties en op verschillende momenten.
Concluderend hebben de onderzoekers in het eerste jaar belangrijke stappen gezet om betrouwbare en reproduceerbare resultaten te kunnen genereren in het vervolg van het onderzoek. Het komende jaar zullen ze zich richten op het analyseren van meer DNA-samples en cellijnen.
Over het onderzoek
Onderzoeker
Dr. Ewout Groen, prof. dr. Ludo van der Pol, dr. Gijs van Haaften & dr. Renske Wadman
Locatie
UMC Utrecht
Kosten
€ 397.432,-