Gentherapie: innovatief en veelbelovend
De weg naar een medicijn voor spierziekten leek tot voor kort pijnlijk lang en ingewikkeld. Nu is er hoop, dankzij gentherapie.
Lees meer over gentherapie
)Dit onderzoek is onderdeel van ons Onderzoeksprogramma Gentherapie. Het doel van dit programma is om binnen vijf jaar gentherapie te testen bij mensen met een spierziekte in Nederland. Hiermee wil het Spierfonds de strijd tegen spierziekten een ongeëvenaarde impuls geven. De komende vijf jaar is hier zo’n vijf miljoen euro voor nodig. Help jij mee gentherapie mogelijk te maken?
Achtergrond van het onderzoek
De ziekte van Duchenne is een ingrijpende spierziekte die vrijwel alleen bij jongens voorkomt. De spieren van patiënten verliezen langzaam hun kracht en uiteindelijk worden de ademhalingsspieren en het hart aangetast. De levensverwachting is laag, slechts bij uitzondering worden mannen met Duchenne ouder dan veertig jaar. De ziekte van Duchenne is een erfelijke spierziekte. Dat wil zeggen dat het wordt veroorzaakt door een fout in het DNA. Door deze fout, in het ‘dystrofine-gen’, ontbreekt het eiwit dystrofine. Dit eiwit geeft de spieren hun stevigheid en zonder dystrofine sterven de spiercellen langzaam af. Er bestaat nog geen medicijn voor de ziekte van Duchenne.
Doel van het onderzoek
Onderzoekers in Leiden willen met gentherapie de erfelijke fout die de ziekte van Duchenne veroorzaakt, repareren. Dat doen ze met de zogenoemde ‘moleculaire schaar’ (CRISPR/Cas9): een techniek waarmee heel precies in het DNA geknipt kan worden. Door de fout in het dystrofine-gen uit het DNA te knippen, wordt een verkort, maar wel (deels) functioneel dystrofine-eiwit geproduceerd. De onderzoekers zullen de gentherapie direct in het lichaam toedienen, via een lokale injectie in de bovenarmspier, de biceps. Om de moleculaire schaar in de spiercellen te krijgen, wordt gebruik gemaakt van de iTOP-technologie die eerder door de onderzoekers is ontwikkeld. De iTOP-technologie is een effectieve manier om stoffen de cel in te krijgen.
Tussentijdse resultaten
De eerste indicaties in het lab tonen aan dat de gentherapie veilig en effectief is: geen schade aan het spierweefsel en het dystrofine eiwit dat normaal bij patiënten ontbreekt, is dankzij de gentherapie wél aanwezig. Daarnaast zien de onderzoekers een verband tussen de gezondheid van de bovenarmspier en het functioneren ervan: hoe meer spierweefsel is vervangen door vet, hoe lager de spierfunctie. Dit hangt ook samen met de ervaren kwaliteit van leven. Hoe meer spierfunctie behouden blijft, hoe hoger mensen hun kwaliteit van leven beoordelen.
De komende jaren werken de onderzoekers hard aan de volgende stap: alles voorbereiden voor een klinische studie. Denk aan het maken van de gentherapie volgens strenge kwaliteitsregels, het afronden van de natuurlijk beloopstudie, het vaststellen wie mee kan doen en een hoop noodzakelijke documentatie.
)Over het onderzoek
Onderzoeker
Prof. dr. Niels Geijsen, prof. dr. Jan Verschuuren, prof. dr. Annemieke Aartsma-Rus, dr. Erik Niks & dr. Hermien Kan
Locatie
LUMC
Kosten
€ 600.000,- (deel 1)
Prof. dr. Niels Geijsen
Niels Geijsen is moleculair bioloog in het LUMC. Hier doet hij onderzoek naar het ziekteproces van erfelijke spierziekten, zoals FSHD en de ziekte van Duchenne, en het ontwikkelen van technologieën om erfelijke fouten in het DNA te repareren.
